Ahmet Ümit’le ayaküstü sohbet

Ahmet Ümit’i tanıyanlar ne kadar hoşsohbet bir insan olduğunu bilirler. İş için bir araya geldiğimizde bile laf lafı açar. Edebiyat, sinema, siyaset derken, konuda konuya atlar, zamanın nasıl geçtiğini anlamayız. Yine öyle oldu. Ama bu kez birkaç sorunun cevabını “Fil Uçuşu” okurlarıyla paylaşmak istediğimi söyledim. Yazmakta olduğu son roman “İstanbul Hatırası”ndan başladık, kriminolojiye merkezine alan dizilere kadar uzandık.

Polisiye neden kolay okunur-çabuk tüketilir bir tür olarak anılıyor?

Polisiye, okur cephesinden bakınca, riske girmeden gerilimi yaşattığı için edebiyatta da, sinemada da çok ilgi gören bir tür. Ama bu türün çok kötü örnekleri var; dile, karakter yaratmaya dikkat etmeyen, sadece olay örgüsünü ön plana çıkaran kötü örnekler bunlar. Kolay okunurluk-çabuk tüketilirlik yaftası da bu kötü örneklerin sonucunda oluşmuştur. Oysa gerçek polisiye, basit bir olay örgüsünden çok daha fazlasını vaat etmektedir.

Son yıllarda kriminolojinin merkezde olduğu çok sayıda polisiye dizi izliyoruz. Bunu neye bağlıyorsun? Polisiye edebiyatımız bu konularda konuşmaya başladı mı?

Yeterince konuşmuyor. Kriminoloji ve kriminalistik, iki ayrı bilim var. Polisiyemizde bu iki bilim de yeterince kullanılmıyor. Bu konuda bizde daha çok Amerika’nın etkisi görülüyor. Daha çok bir kopya söz konusu. Ancak şunu da söylemek gerekli, emniyette bu iki bilimden de yararlanılıyor. Yani polisiye edebiyatımız henüz bu iki bilimden faydalanmıyor olabilir ama emniyet faydalanıyor. Şunu da söylemek gerekiyor; günümüz polisiyesi, bu bilimlerin kullanılmasını gerektiren bir polisiye. Örneğin ben şu anda yazmakta olduğum romanda bu konuda sürekli destek alıyorum. Bir adli tabip her tür sorumu cevaplayıp, ufuk açıcı bilgiler veriyor. Aklım bir şeye takılınca, hemen açıp soruyorum; “Luminol testi nedir?” diyorum örneğin, hemen bu konuda bilgi alıyorum. Kan 20 yıl öncesinden de kalmış olsa, luminol ile tepkimeye girince mavi bir renk verir. Bunun gibi pek çok teknik bilgiyi almak zorundayım yoksa anlattığım hikaye inandırıcı olmayacaktır.

Türk sineması polisiyeye hep ilgi duydu ama çok sarsıcı edebiyat uyarlamaları gerçekleşmedi? Bunu neye bağlıyorsun?

Öncelikle şu gerçeği itiraf etmeliyiz kendimize; Türkiye’de polisiye edebiyat hala istenen düzeyde değil, zayıf. Avrupa’nın herhangi bir ülkesinde, Almanya’da, Fransa’da, İngiltere’de yayımlanan polisiye kitaplarla Türkiye’de yayımlananlar arasında dağlar kadar fark var. Öte yandan sinema, polisiye edebiyatımıza ilgi duyduğunda da başka bir sorun ortaya çıkıyor. Örneğin benim “Sis ve Gece” romanım sinemaya uyarlandı, üç romanımın daha film hakları alındı. Ama uygulaması zor, çünkü ülkemizde sinema sektörleşemedi ve büyük bütçeler ayrılamıyor. Çoğu zaman bu projeler yarım kalıyor.

Son yıllarda çok sayıda polisiye yayımlanıyor ve çok satıyor. Özellikle takip ettiğin isimler var mı?

Çıkan kitapların hepsini okuyorum. Gençler yazıyor, gençler okuyor. Bu çok umut verici, çok heyecanlandırıcı. Daha iyi eserler de üretecekler ve yeni isimler de duyacağız, ona eminim. Ama özellikle bir isim vermem, çünkü dediğim gibi hepsini zevkle takip ediyorum.