Hoşgörü

Olumlu anlamlar, iyi niyetler yüklediğimiz, sevdikçe sevdiğimiz, üstünden politikalar ürettiğimiz, yerli yersiz arkasına sığındığımız, zamanlı zamansız sohbete aldığımız, gündem yarattığımız, tüm zamanların değerlisi.

Ne kadar da kibirli bir hali var oysa, buram buram iktidar kokuyor.

Türk Dil Kurumu sözlüğü şöyle tanımlıyor bu pek sevdiğimiz kelimeyi: (isim) Her şeyi anlayışla karşılayarak olabildiği kadar hoş görme durumu, müsamaha, tolerans.

Birileri birilerine hoşgörü gösteriyor, göstermesi gerekiyor, göstermeliyiz diyor. Kim bunu diyenler? Kim bu “her şeyi anlayışla karşılayarak olabildiği kadar hoş görenler?

Geçenlerde Rumeli Kavağı civarında bir çıkmaz sokak gördüm. Adı “Hoşgörü Çıkmazı”. Fotoğrafını çekip instagram’a koydum ve bu fotoğrafın adına da “Çıkmaz… Gerçekten çıkmaz…” dedim. Beğenenler oldu, beğenmeyenler oldu. Yorumlar yazıldı. Kimileri bunu Türkiye’nin bugünüyle örtüştürdü. Hoşgörüsüz bir toplum olduğumuz vurgusu yapıldı sıkça. Oysa benim için kelimenin kendisi başlı başına bir çıkmaz. Çoğunluğun, azınlık üstündeki iktidarının bol şekerli ve kendinden emin bakışı.

“Ben çoğunluğum, aslında olumlamıyorum bu durumu ama olabildiğince hoş göreceğim, anlayış göstereceğim, kabul etmek için sınırlarımı-kurallarımı-kanunlarımı gevşeteceğim. Korkma ey azınlık, elimde tuttuğum iktidarın vahşi gücüne rağmen, hoşgörüm sayesinde sana da yaşam hakkı tanıyacağım, nefes alma alanı vereceğim.”

Hadi oradan!

Boş yere “Hoşgörü, zayıfların erdemidir,” dememiş Marquis de Sade. Bu nasıl bir kibirdir, bu nasıl bir yıkıcı iktidar anlayışıdır? Doğanın hangi parçası bir diğer parçası üstünde böylesine bir tahakküm kurabilir? Düşünmüyoruz. Düşünmemize gerek de yok, çünkü daha doğumunda kelimenin  göbeği iktidar sahiplerince olumlanarak kesilmiş. İktidar kendinden zayıf gördüğüne karşı hoşgörülü olma yalanıyla, erk alanını elinde tutmanın derdinde.

Elbette kelimeyi kullanırken bu tuzağa düşmeyenler de var. Elbette günlük hayatımıza o kadar yerleşmiş ki, iyi niyetle de olsa farkında olmadan kullandığımız anlar var. Elbette, herkes bu kelimeyi o yok edici iktidar duygusuyla kullanmıyor. Ama bu “elbette”lerin arkasına sığınmadan, geniş bir çerçeveden bakabilmek gerekiyor.

Birileri, birilerinin hayatını belirliyor. “Hayat duruşun şöyle olmalı, bu konularda şöyle davranmalısın, dediklerimi yaparsan sana karşı şu kounlarda hoşgörülü olabilirim,” diyor. Tekrar soruyorum; kim bu birileri? Onlara Nietzsche’den alıntıyla cevap verilebilir mi: “Senin kendine göre bir yolun var, benim kendime göre. Doğru yol, yanlışsız yol, tek yol diye bir şey yok.”

Arada bir bu konuda konuşmak gerekiyor. Hata yapmaktan korkmadan. Yapılan hataların hoşgörülüp, görülmeyeceği tedirginli,ğini yaşamadan. Hata yapabilirim, düşebilirim, düşkünlük gösterebilirim, saçmalayabilirim ve arızalarımı sonuna kadar sevebilirim. Kime ne? Üstelik daha bir gün önce “alıntı”larla ilgili notlar düştüğüm hayatımda, bir gün sonra “hoşgörü” meselesinde alıntılar yaptığım bir yazıda söylüyorum bunları.

Önce dildeki kibiri yok etmek gerekiyor. İktidar, her şeyden önce dili kirletiyor.