Kütüphanemizdeki “Öykü Kitapları” Rafı

Çehov öyküleri bugüne kadar farklı çevirilerle farklı yayınevleri tarafından Türkçede yayımlandı. Bu çevirilerin içinde en mahir olanı Mehmet Özgül çevirisi. Mehmet Özgül çevirileriyle “Çehov’un Bütün Öyküleri” serisi Everest Yayınları etiketiyle raflara yeniden çıkıyor. “Memurun Ölümü”, “Entipüften Bir Adam”, “Eczacının Karısı”, “Kırlarda Bir Gün” şimdilik serinin yayımlanmış dört cildi. Yani dört cildi okuduğumuzda, kronolojik sıralanan öykülerde 1880’den yola çıkıp 1887’ye gelmiş olacağız. Daha önce kitaplığında bir Çehov rafı oluşturmamış olanlar için kaçırılmayacak bir fırsat bu. Edebiyatın bütün dinamiklerini kullanarak, eleştirel ve yalın bir dille dünyaya nasıl meydan okunabileceğini görmek için Çehov’un satırlarında kaybolmak gerekiyor.

Everest Yayınları’nın öykü kitaplığına bir diğer katkısı koca bir coğrafyanın edebiyatını “palto”sundan çıkaran Gogol’un “Petersburg Öyküleri”yle geliyor. Yine Mehmet Özgül çevirisiyle yayımlanan kitapta Bir Delinin Güncesi, Kaput, Burun, Fayton, Neva Caddesi adlı beş öykü yer alıyor. Özgün bir öykü dili oluşturmanın ipuçlarını arayan bütün okurlara, özellikle de genç okurlara sıklıkla önerdiğim bir kitaptır Nikolay Vasilyeviç Gogol’un bu olağanüstü kitabı. (Everest Yayınları’na küçük bir not: Çehov kitaplarının kapak tasarımlarını daha çok beğendim. Kişisel bir yorum elbette.)

Kapak tasarımından başlayarak okuru çarpan bir diğer kitap da John Cheever’ın “Yüzücü”sü. Üstelik Everest Yayınları bu kitaba “Toplu Öyküler 1” alt başlığını da koyduğuna göre , Cheever’ın tüm öyküleri yakında kitaplığımızda yerlerini alacak. Kitaba adını veren muhteşem öyküden uyarlanan filmi 1970’li yıllarda TRT ekranlarında izlediğimde zihnimin allak bullak olduğunu çok iyi hatırlıyorum. Masalların soyutlama yeteneği kazandırdığı bir çocuk algısının, ehlileştirilmiş bir yetişkin algısından çok daha inanarak gireceği bir dünyayla karşılaşmanın heyecanıydı bu. Burt Lancester’in başrolünde oynadığı bu Frank Perry filminin, 14 sayfalık bir öyküden uyarlandığını görmek de heyecan verici. Boşuna dememişler “İyi filmler iyi romanlardan ziyade iyi öykülerden çıkar,” diye. Bu kitabın heyecan verici bir yönü daha var. Elimizde bir Tomris Uyar çevirisi tutuyoruz. Usta öykücünün kitabın girişindeki “Neden mi John Cheever?” başlıklı giriş metni o kadar zeki bir finalle bitiyor ki, kitabı okumak isteğiniz misliyle artıyor. Cheever’ın bir güncesinde “Keşke biri çıksa da öykülerimi başka bir düzene göre sıralasa,” dediğini söylüyor ve ekliyor Tomris Uyar: “O isteğe uydum”. Tomris Uyar tarafından düzenlenmiş John Cheever öyküleri; öyküsever okur daha ne ister ki?

Thomas Mann’ın “Zor Saat”ini ve Alice Munro’nun “Bazı Kadınlar”ını yaz boyunca önüme gelene önerdiğim için tekrar etmeyeceğim. Ama hala söylemediğim birileri varsa, not almışlardır herhalde. Can Yayınları’nın serisinden altını çizmek istediğim iki kitap Japon Edebiyatından geliyor. Cuniçiro Tanizaki’nin “Sazende Şunkin” adlı kitabını, etkileyici Akutagawa çevirilerini okuduğumuz Oğuz Baykara çevirmiş. Kitabı bana usta öykücü Faruk Duman tavsiye etmişti, iyi ki de etmiş. Ezberlediğimiz düşünce sistemi ve davranış kalıplarının dışına çıkıp, dünyaya başka bir coğrafyadan bakma olanağı veren öyküler insana dair en karanlık duyguların bile satırlara yayıldığı metinleri içeriyor. Şaşırtıcı bir kitap olduğu tartışılmaz.

Japon Edebiyatından öykü kitaplığımıza yerleşen diğer kitapsa, ülkemizde daha çok tanınan bir isimden, Yukio Mişima’dan geliyor. “Yaz Ortasında Ölüm”ü, daha önce Murakami çevirileriyle tanıyıp sevdiğimiz Hüseyin Can Erkin çevirmiş. “Bir Maskenin İtirafları”nı okumuş olanları çok şaşırtmayacak bir kitap. Mişima ile ilk kez tanışacaklar içinse iyi bir “giriş kapısı”. Kitaba adını veren öykü dışında Sirk, Kanatlar ve Bulmaca öykülerine ayrıca dikkat çekmek isterim.

Bu ay Milliyet Kitap için bir tanıtım yazısı yazmaya oturduğumda “Mutlaka öykü yaz!” dedim kendime. Sonra da birini diğerinin önüne koymak istemediğim listeyi olduğu gibi paylaşmaya karar verdim. Şimdilik liste sadece doğusuyla batısıyla dünya edebiyatının örneklerinden oluştu. Önümüzdeki aylarda Türk edebiyatının örneklerini de sıralamak, öykü kitaplığını büyütmek gerekiyor. Amaç kitap tanıtmaksa neden bir taneyle yetineyim ki? Hala öykü raflarıyla dolu değilse kütüphanenizle hesaplaşmaya başlayın. Daha iyisi; kendinizle hesaplaşın ve o rafı bir an önce oluşturun.